Thiền Phật Giáo vào nhà thờ Mỹ
Tác giả: Luis Andres Henao và Deepa Bharath
Dịch giả: Nguyên Giác
Bài viết sau đây cho thấy một số phương pháp Thiền của Phật giáo đang được sử dụng tại nhiều cộng đoàn tôn giáo Hoa Kỳ. Bài viết của hai tác giả Luis Andres Henao và Deepa Bharath trên thông tấn AP ngày 29/12/2025, nhan đề “Ancient meditation practices find new life in modern religious communities across America” (Các phương pháp thiền định cổ xưa tìm thấy sức sống mới trong các cộng đồng tôn giáo hiện đại trên khắp Hoa Kỳ). Sau đây là bản dịch toàn văn.
Vào hầu hết các tối thứ Hai, thánh đường của Nhà thờ All Saints Episcopal Church (Nhà thờ Giám nhiệm All Saints, thuộc hệ thống Anh giáo) — với trần nhà hình vòm, mái vòm bằng đá và cửa sổ kính màu — biến đổi một cách liền mạch thành một không gian tĩnh lặng để lắng tâm, chiêm nghiệm.
Chính tại nhà thờ theo kiến trúc Gothic Revival ở thành phố Pasadena, California, bà Betty Cole, một người thực hành Thiền Tông, Zen Buddhism, lâu năm và là một tín đồ Hội thánh Giám nhiệm Episcopalian, hướng dẫn một nhóm liên tôn hàng tuần thực hành thiền ngồi và thiền đi bộ. Nhóm này đã phát triển thành một “cộng đồng tĩnh lặng” kể từ khi bà bắt đầu thành lập vào năm 2001, theo bà Cole cho biết.
“Đó chủ yếu là những người không thực sự hứng thú với nghi lễ, sự trang trọng và âm nhạc của nhà thờ, nhưng lại thích tòa nhà, sự tĩnh lặng của nhà nguyện và cảm giác được khuyến khích và có trách nhiệm trong sự tĩnh lặng chung đó,” theo lời bà nói.
Các giáo đoàn Cơ đốc giáo, Do Thái giáo và các tôn giáo khác trên khắp nước Mỹ trong những năm gần đây đã giới thiệu các phương pháp thiền định từ các tôn giáo phương Đông như Phật giáo và Ấn Độ giáo, hoặc khôi phục lại các phương pháp thiền định cổ xưa trong truyền thống tôn giáo của riêng họ, hiện được điều chỉnh cho phù hợp với nhu cầu của một thế giới hiện đại nhịp độ nhanh.
Trong khi những người thực hành lâu năm như bà Cole nói rằng những phương pháp thiền định này vốn mang tính tâm linh hoặc tôn giáo, họ nhận ra rằng sức khỏe tinh thần và lợi ích xã hội là những thuộc tính bổ sung.
Trong một số không gian tôn giáo sâu sắc, thiền định đã bị coi thường như một con đường dẫn đến ma quỷ; trong một số nhóm người thế tục, thiền định bị bài bác như một sự mê tín. Những người hoài nghi bày tỏ lo ngại về việc chiếm đoạt văn hóa, đặc biệt là trong những trường hợp các phương pháp phương Đông được tiếp thị như những phương pháp tự cải thiện bản thân hợp thời.
Nhưng trên toàn quốc, ngày càng nhiều người — cả những người đang theo tôn giáo và đang ở ngoài các tôn giáo — dường như đang thể hiện sự quan tâm nhiều hơn đến những phương pháp này. Ngày càng nhiều nhà thờ khuyến khích nhiều phương pháp thiền định khác nhau.
— Kết nối với các phương pháp cổ xưa
Những giọng nói tụng niệm chữ “Om” — một âm thanh thiêng liêng trong một số tôn giáo phương Đông — hòa quyện với âm thanh của chuông thiền, đàn piano và các nhạc cụ khác trong buổi thiền định được tổ chức tại một nhà nguyện của trường đại học thuộc nhóm Ivy League. Một giáo sĩ Do Thái hướng dẫn buổi thiền định và dạy pháp thiền hơi thở trực tuyến trong khi dựa vào kinh thánh Do Thái. Trong thánh đường của một giáo đoàn Unitarian Universalist (Phổ độ Nhất vị luận), một cộng đoàn tập họp để nghiên cứu Phật pháp và được bao bọc trong thực hành thiền định bằng âm thanh.
Trong suốt nhiều thế kỷ, thiền định đã phổ biến trong Phật giáo, nơi mục tiêu là trở nên giác ngộ khi học theo Đức Phật, và trong Ấn Độ giáo, trong đó thực hành tâm linh cổ xưa của yoga bắt nguồn từ đó. Các thực hành thiền định và chiêm nghiệm trong nhiều tôn giáo đều hướng đến việc tìm kiếm sự kết nối trực tiếp với Nguyên lý Tối cao. Điều đó bao gồm các “Desert Fathers and Mothers” (Giáo phụ và Giáo mẫu Sa mạc) – những người khổ hạnh Cơ đốc giáo thời kỳ đầu, những người thực hành một hình thức thiền định tập trung vào sự tĩnh lặng ở sa mạc Ai Cập. Nó cũng bao gồm các kỹ thuật thiền định Kabbalah và Hasidic trong truyền thống Do Thái giáo, và các vũ điệu xoay tròn của các tu sĩ Sufi, một phong trào thần bí trong Hồi giáo.
“Sự hồi sinh tiếp theo mà chúng ta đang chứng kiến hiện nay là mọi người đang chuyển từ việc nói ‘Tôi sẽ thực hành một truyền thống tôn giáo’ sang ‘Tôi sẵn sàng thực hiện một số pháp hành tồn tại trong các truyền thống đó’”, theo lời Lodro Rinzler, một giáo thọ Phật giáo và tác giả cuốn sách “The Buddha Walks into a Bar” (“Đức Phật bước vào quán bar”) cho biết.
Đối với những người khác, Rinzler nói, điều đó đã giúp khơi dậy lại sự kết nối với tôn giáo của chính họ và các pháp hành thiền định cổ xưa, ít được biết đến hơn.
“Một số pháp hành đã bị tách rời và tồn tại độc lập giờ đây đang quay trở lại dưới những chiếc dù chung”, ông nói. “Mọi người sau đó bị thu hút bởi những truyền thống mà họ luôn là một phần của nó.”
— Hồi phục thiền định bắt nguồn từ truyền thống Do Thái
Đó là trường hợp của Or HaLev – Center for Jewish Spirituality and Meditation (Or HaLev –Trung tâm Tâm linh và Thiền định Do Thái giáo). Được thành lập từ năm 2011 bởi giáo sĩ James Jacobson-Maisels, trung tâm này tìm cách giúp mọi người tiếp cận với thực hành thiền định bắt nguồn từ truyền thống Do Thái.
“Chúng tôi đang mang thiền định và hiểu biết Hasidic đến với khán giả đương đại”, Jacobson-Maisels nói. “Chúng tôi cũng đang tích hợp điều đó với các truyền thống phương Đông đã đến từ phương Tây.”
Ông nói, những thực hành thiền định này ít được biết đến hơn, chủ yếu là do ảnh hưởng của thời hiện đại và Holocaust, cuộc trấn áp đã phá hủy nhiều cộng đồng và các giáo viên đang bảo tồn những truyền thống này.
“Là một phần của sự hòa nhập của người Do Thái vào thế giới hiện đại, nhiều phần của truyền thống thần bí đã bị từ chối hoặc gạt bỏ vì chúng được coi là không thể chấp nhận được, phi lý, không phù hợp với thế giới hiện đại”, ông nói.
“Kabbalah là mô hình thần học chiếm ưu thế nhất trong Do Thái giáo. Nhưng sau thời hiện đại, nó thực sự đã bị đẩy sang một bên”, ông nói. “Giờ đây, nó lại đang trải qua một sự hồi sinh.”
— Thiền định âm nhạc tại nhà nguyện đại học
Nhiều người đã tập trung tại Nhà nguyện Đại học Princeton để tham dự các sự kiện thiền định bao gồm nhạc thính phòng, các bài tập thiền hơi thở và tụng kinh.
“Phản hồi mà tôi nhận được chủ yếu là mọi người nói, ‘Tôi muốn làm điều đó một lần nữa. Tôi không biết chuyện gì đã xảy ra, nhưng tôi cảm thấy bất cứ điều gì đã xảy ra, tôi cần nhiều hơn nữa,’” theo lời Hope Littwin, một nhà soạn nhạc, người hướng dẫn các nghi lễ âm nhạc cho các buổi thiền định, cho biết.
“Mọi người nhận thấy phẩm chất huyền bí và cảm thấy được thay đổi bởi nó,” Littwin, người đang theo học tiến sĩ về sáng tác âm nhạc tại Princeton, nói.
Nhà nguyện kiểu Gothic không thuộc giáo phái nào của trường đại học này tổ chức các buổi hòa nhạc, đám cưới và các buổi lễ liên tôn giáo trong suốt năm học.
“Những người thuộc các tôn giáo khác nhau, và thậm chí cả những người không theo tôn giáo nào… đều kết nối với thiền định bởi vì thiền định giúp chúng ta kết nối với một điều gì đó phổ quát, sâu sắc hơn cả hệ thống tín ngưỡng hay giáo lý,” theo lời A.J. Alvarez, một giáo thọ về thiền định, cho biết.
— Thiền Phật giáo tại một giáo đoàn Unitarian Universalist
Thiền định cũng đã trở thành một phần quan trọng trong đời sống tâm linh tại All Souls NYC, một giáo đoàn Unitarian Universalist tại thành phố New York.
Khi Mục sư Pamela Patton, một người theo chủ nghĩa Unitarian và theo Phật giáo, bắt đầu chương trình Chánh niệm, Thiền định, Phật giáo (Mindfulness, Meditation, Buddhism program) vào năm 2016, bà không chắc chắn chương trình sẽ được đón nhận như thế nào.
Tuy nhiên, trong một thập niên, nó đã phát triển thành một cộng đồng khoảng 800 thành viên đang tham học từ các giáo thọ thuộc các dòng Phật giáo khác nhau.
Phong trào tôn giáo Unitarian Universalist chào đón những người có tín ngưỡng tâm linh đa dạng. Về chương trình của mình, Patton nói, “Nó đã mang lại rất nhiều điều cho cộng đồng của chúng tôi.”
— Sufi và yoga
Omid Safi, giáo sư tôn giáo tại Đại học Duke, người tổ chức các chuyến du lịch và khóa tu thiền Sufi, cho biết ông thấy những người Hồi giáo trẻ tuổi thực hành yoga, chánh niệm và các bài tập thiền hơi thở, những người đang tìm cách tích hợp chúng với bản sắc tôn giáo của họ. Ông nói rằng điều đó xuất phát từ sự nhận thức rằng Hồi giáo có truyền thống riêng của mình, có từ hơn 1.000 năm trước, được phát triển trong sự đối thoại với các truyền thống Ấn Độ giáo và Phật giáo.
Safi nói về một thực hành Sufi cơ bản là hướng hơi thở vào các trung tâm nhận thức tinh tế trong cơ thể con người được gọi là “lataif” — tương tự như các luân xa trong yoga — nhưng với một sự khác biệt quan trọng.
“Trong mô hình Sufi, đó là một mô hình xoay tròn trong cảnh quan nội tâm của bạn và đi vào trái tim bạn,” ông nói. “Đó không phải là sự siêu việt thuần túy, mà là sự cân bằng giữa đất và trời.” Theo ông Safi, thiền định theo truyền thống không được thực hiện trong các nhà thờ Hồi giáo, mà thường ở những nơi gần đó, có thể với một giáo thọ Hồi giáo hướng dẫn một buổi thiền định kết hợp thơ ca và âm nhạc.
Trong truyền thống Sufi, âm nhạc là “âm thanh của sự chuyển động của các thiên thể”, ông nói thêm. “Âm nhạc vô hình, nhưng bạn cảm nhận được nó trong trái tim. Thơ ca nói bằng ngôn ngữ biểu tượng. Những trải nghiệm tâm linh mà chúng ta có cũng tương tự như vậy.”
— Các thực hành thiền định trong Công giáo
Susan Stabile, một người hướng dẫn tâm linh, người dẫn dắt các khóa thiền định trên khắp cả nước, cho biết các giáo xứ Công giáo đang chứng kiến sự hồi sinh của các thực hành chiêm nghiệm tĩnh tâm (contemplative), bao gồm cả thiền định (meditation). Lớn lên trong gia đình Công giáo, Stabile trở thành Phật tử ở độ tuổi 20s và sống như một nữ tu trong vài năm ở châu Á. Bà trở lại với Công giáo sau khi kết hôn và sinh con. Stabile nói rằng Phật giáo đã giúp bà hiểu rõ hơn về đức tin Kitô giáo của mình.
“Một số người trong truyền thống Công giáo nghi ngờ một số thực hành thiền định này, chẳng hạn như cầu nguyện tĩnh tâm,” bà nói, đề cập đến một hình thức cầu nguyện thầm lặng được phát triển vào những năm 1970s bởi các tu sĩ Công giáo như một cách để làm sâu sắc thêm mối quan hệ với Chúa.
Bà cho biết điều đó là do nhiều Kitô hữu không biết rằng các ẩn sĩ Kitô giáo thời kỳ đầu đã phát triển những thực hành này.
“Tôi không biết điều đó có trong truyền thống của chính mình,” bà nói. “Không ai từng nói với tôi về điều đó.”
Stabile nói rằng bà đang thấy nhiều người muốn có trải nghiệm sâu sắc hơn và mong muốn tìm hiểu về chủ nghĩa thần bí (mysticism).
“Tôi hy vọng rằng nhiều người sẽ cho phép bản thân được biến đổi,” bà nói. “Để sống trọn vẹn hơn trong sự sáng tạo và hình ảnh giống như Chúa.”
PHOTO:
Ngồi Thiền ở một công viên Hoa Kỳ. (Hình do AI Gemini tạo ra).
